Kompleta Gramatiko detaloza
di la
linguo internaciona Ido

Kontenajo Antea Sequanta Indexo
Contents Previous Next Index
   
Adverbi. Adverbs
51. — Quale en nia lingui, l'adverbi esas nevariebla en Ido. 51. As in our languages, the adverbs are invariable in Ido.
Lia gradi komparala indikesas segun la maniero uzata por l'adjektivi ( 28). Their comparison degrees are indicated in conformity with the manner used for the adjectives ( 28).
Existas en Ido triopla kategorio de adverbi : le simpla, le derivito, le kompozita. There exists in Ido a triple category of adverbs: the simple, the derived, and the composed.
Le simpla, esante adverbi nature e signifike, ne bezonas dezinenco : tre, tro, plu, olim, nun, nur, e. c. (1). The simple, being naturally and significantly adverbs, do not need a desincence: tre, tro, plu, olim, nun, nur, etc. [very, too, more, formerly, now, only, etc.]1
Le derivita e le kompozita, ne esante adverbi nature, havas omni la dezinenco -e, qua igas li adverba. On adjuntas ica dezinenco al vorti sendezinenca, ed on substitucas lu al dezinenco di la ceteri : Lore, pluse (de lor, plus), vere (de vera), nokte (de nokto), koncerne (de koncernar), superpoze (de super-pozar).  
Quale on vidas, l'adverbi darfas derivar de prepoziciono od adverbo (lor-e, plus-e), de adjektivo o substantivo (ver-e, nokt-e), de verbo simpla o kompozita (koncern-e, super-poz-e).  
Pri lia komplemento l'adverbi kondutas quale la vorti de qui li derivas : koncerne ico, nam on dicas : koncernar ulo; konforme al modelo, nam on dicas konforma al modelo; funde dil barelo, nam on dicas la fundo dil barelo; e tale sempre.  
L'adverbi qui venas de adjektivi qualifikanta indikas generale la maniero : vere, en maniero vera; bone, en maniero bona.  
Ti qui venas de substantivi povas expresar cirkonstanco di tempo, di loko, di maniero, e. c. Ex. : jorne, dum jorno; nokte, dum nokto; dome, en la domo; heme, en la hemo, la lojeyo familiala; aere, en la aero; veture, per veturo; pede, per la pedi, e. c. (2).  
Relate la senco, Ido havas adverbi di quanteso, di loko, di afirmo, di nego o dubo, di maniero.  
52. — Adverbi di quanteso. On ja konocas ti, qui uzesas por la gradi komparala : plu, min, tam… kam, maxim, minim, tre.  
Ni adjuntez plus, minus, tre uzata en matematiko, od en la senco matematikala +, -.  
Plu, min, maxim, minim recevas la dezinenco -e, kande li esas adverbi izolita.  
Li sempre sequas la verbo quan li modifikas : Il ne povas spensar plue (3). Vu ne povas donar mine. Li recevis maxime, minime (de omni).  
Por indikar, ke la grado konstante kreskas o diminutas, on uzas l'expresuro : sempre plue (o : sempre plu multe), sempre mine (o : sempre min multe). Ex. : me amas lu sempre plue (o : sempre plu multe); il laboras sempre mine (o : sempre min multe).  
Pluse, minuse indikas, quale la signi +, -, adjunto o sustraciono : posez 1 manjilaro minuse sur la tablo, nam ni havos un repastano pluse, minuse.  
Maxime, minime = en la maxim, minim granda quanteso a grado : vu laboris, produktis maxime, minime (de omni).  
Maxim posible, minim posible (4) (sen artiklo, se ne esas substantivo expresata o tacata) : venez maxim balde posible; la maxim granda nombro posible; la maxim bel infanto posible; la maxim laborera (viro) posible; bruisez minime posible; en omno selektez lo maxim bona posible. — Il kuris tam rapide kam posible. Yen diversa klovi; prenez le maxim longa posible.  
Admaxime, adminime : Ni esos kin adminime e dek admaxime.  
Proxime, qua tradukas F. peu prs, environ, E. about, nearly, D. ungefhr, etwa. Ex. : la asistanti esis kina-dek o : kina-dek e kin proxime. Esis tri kloki, o tri kloki proxime (5).  
Sat = en sufico : sat richa, sat kurajoza (6); pri glorio, honori ed influo il havas sat multe (7).  
Tro (troa, troe) implikas ideo di eceso : tro richa, tro benigna.  
Fine la adverbi ja vidita ( 39) : kelke, multe, poke, quante, tante (8), irge quante.  
53. — L'adverbi di tempo esas :  
Kande (relativa e questionala) = ye la tempo, ye l'instanto en qua (9).  
Dume (de la prep. dum) = dum ta tempo.  
Fine (de la subs. fino) = ye la fino, kom fino.  
Lore (de la prep. lor) = ye ta epoko, tempo (10).  
Nun (sen -e kom primitiva) = en la tempo prezenta, prezente.  
Olim (sen -e kom primitiva) = en tempo plu o min anciena, antiqua.  
Sempre = en omna tempo.  
Seque (de la subs. sequo) = ye la sequo, kom sequo (11).  
Frue = en tempo ne tarda.  
Balde = pos ne longa tempo.  
Tarde (de tarda) = ye tempo, instanto ne proxima relate altra, fixigata o kustumala.  
Erste = ne plu balda kam… : Me venos erste morge.  
Hiere = en la dio qua preiras ica (la nuna).  
Morge = en la dio qua sequos ica.  
Jus (nur kun tempo pasinta) = juste ye l'instanto antea : il jus ekiris.  
Quik = sen la minima ajorno o tardeso : facez quik ta laboro, nam ol tre urjas.  
Ja = E. already, D. schon, F. dj, S. ya, I. gi, Por. ja. Ex. : Il ja manjis omno.  
Ne ja pri kozo qua ne eventis ye l'instanto prezenta : il ne ja arivis, ma il quik arivos (12).  
Ankore indikas duro plu longa pri ago o stando : il esas ankore malada (13).  
Ne plus esas la negativo di ankore : Kad il vivas ankore? No, il ne plus vivas : il ja esis mortinta, kande me departis.  
Antee (de la prep. ante) = en antea tempo.  
Pose (de la prep. pos) = en posa tempo.  
Esas adjuntenda la sequanta adverbi kompozita o derivita :  
ultempe = en ula tempo (pasinta o futura);  
uldie = en ula dio (pasinta o futura);  
nultempe = en nula tempo (14);  
kelkatempe = dum kelka tempo;  
pokatempe = dum poka tempo;  
longatempe = dum longa tempo;  
samtempe = en la sama tempo;  
irgatempe = en irga tempo;  
irgekande = ye irga tempo, instanto en qua (15).  
Unfoye, dufoye, trifoye, e. c., plurfoye, kelkafoye, multafoye, singlafoye, omnafoye, pri ago facita o subisita un foyo, plura foyi, e. c.  
Singladie, omnadie, omnasemane, omnamonate, omnayare, omnajorne, omnanokte, e. c. = en singla, omna dio, semano, e. c.  
Jorne = dum (la) jorno; nokte = dum (la) nokto; matine = ye o dum (la) matino; vespere = ye o dum (la) vespero.  
Cadie, camatine, cavespere, casemane, canokte, camonate, cayare, e. c. = en ica dio, matino, vespero, e. c.  
Prehiere = en la dio preiranta  hiere .  
Posmorge = en la dio qua sequos  morge .  
Morge matine, morge vespere o matinmorge, vespermorge.  
54. — La adverbi di loko esas : do the words from here down?!!!
Ube (quesionala e relativa) = en qua loko? o : en qua (en qui). Ex. : ube vu esas? La lando ube il naskis.  
Hike = en ica loko (proxima relate la parolanto).  
Ibe = en ita loko (for a relate la parolanto). Ex. : vu esis hike, dum ke me serchis vu ibe (16).  
Ulube, ul(a)loke = en ula loko.  
Nulube, nul(a)loke = en nula loko.  
Omnube, omnaloke = en omna loko.  
Irgube, irgaloke = en irga loko.  
Altrube, altraloke = en altra loko.  
La formi kun -ube ne esas, quale la formi kun -loke, nur nedefinita; li esas pluse relativa e konseque unionas du propozicioni (17). Ex. : Me sequos vu omnaloke; irgube vu iros, me sequos vu.  
Interne (di) = en l'internajo;  
extere (di) = ye l'exterajo;  
supre (di) = ye la suprajo (18);  
infre (di) = ye l'infrajo;  
avane (de la prep. avan) = ye la avanajo;  
dope (de la prep. dop) = ye la dopajo;  
latere (de la subs. latero) = ye latero di…;  
dextre (di) = ye la dextra latero;  
sinistre (di) = ye la sinistra latero;  
proxime = en la vicineso, ne fore (19);  
fore = ye granda disto.  
cirkume = cirkum la enti o kozi nomata; per proxima evaluo : La soldati kaptis la urbo ed establisis sua kampeyo cirkume. — Li sideskis cirkum la ludo-tablo e riskis tria-cent franki cirkume (20).  
55. — La adverbi di maniero esas :  
Anke = simile, egale, same : Ni konfesas erorir; ma anke vu eroris.  
Apene = preske ne : li apene regardis ni.  
Kom = D. als (identifizierend); F. en qualit de, en tant que : Kom Kristano me devas pardonar a mea enemiki, quale la Kristo pardonis al sui. Ma kom homo e mem kom Kristano, me ne obligesas agar a l'enemiki tale kam me agas al amiki. — On aceptis ilu quale se lu venabus kom rejo, e tamen il venis inkognite, ne kom statestro, ma kom privato (21).  
Mem — D. sogar, selbst; E. even; F. mme (encore, de plus, aussi); I. anche, persino; S. an, hasta, tambien. Ex. : Mem spensante la duopla, vu ne sucesus. — Esas mem neposibla dicar proxime la dato ye qua il arivos.  
La signifiko di mem justifikas, ke on uzas lu (quale etiam Latina, encore Franca) avan komparativo (di supereso o di infreso) por plufortigar olu : El esas mem plu bela kam sua fratino. — Me recevis mem min multe kam omni (22).  
Ya. — Ta partikulo adverba nultempe uzesas sole, ma kun irga dico quan ol konfirmas emfaze : Me ya facis to (ne altru). — Pro quo vu eniris? vu savis ya, ke me esas okupata. — Pro quo vu ne respondis? vu savas ya Ido. — Por stekar ica klovo, ta martelo povas ya suficar; vu ne bezonas plu grosa.  
Ultre ta primitiv adverbi di maniero, Ido havas mult altri derivita o kompozita, inter qui :  
Ule, nule, irge, altre, cetere, ipse (23), single, plure, omne.  
Quale (de quala) = en quala maniero? o : en la maniero di… (24).  
Tale (de tala) = en tala maniero.  
Irgequale = en irge quala maniero.  
Aparte (de aparta) = quaze separite, izolite.  
Partikulare (de partikulara) = la kontreajo di universale, komune, generale (25).  
Private (de privata) = ne publike.  
Precipue (de precipua) = en precipua maniero (26).  
Kune (de kun) = unionite : Li omna kune.  
Kontree (de kontre) = en maniero kontrea.  
Itere (de iterar) = per itero, iterante.  
Volunte (de voluntar) = kun volunto, D. gern; E. willingly; F. volontiers; I. volentieri; S. de bune gana; Por. de boa vontade.  
Konsente (de konsentar) = per konsento.  
Prefere (de preferar) = per prefero (27).  
Memore (de memorar) = per memoro.  
Konseque (de konsequar) = per konsequo.  
Segunvole = segun (la) volo.  
Kontrevole = kontre (la) volo.  
Afrankite = (de afrankar, afrankita) : la sendo kustos de vu tri franki (kun la afranko) afrankite.  
Retroe (de la prefixo retro) = per iro inversa del avanco, desavance) : Marchar retroe esas kontrenatura e nefacila (28).  
Kompreneble omna qualifikanta adjiktivi povas e darfas genitar adverbo : saja, saje; forta, forte; avara, avare; agreabla, agreable; posibla, posible (29); egoista, egoiste; kordiala, kordiale; puerala, puerale; instruktiva, instruktive; doloroza, doloroze, e. c., e. c.  
55,1. — L'adverbi di afirmo, nego o dubo esas :  
Yes = la sama Angla vorto; D. ja; F. oui; I. si.  
No = D. nein; E. no; F. non; I. no. Ol uzesas ol konstitucas per su respondo izolita e kompleta. Ex. : Kad vu ekiros posdimeze? No; me restos heme.  
Ne, qua sempre devas preirar sen ul intervalo la vorto negata : Vu ne facis ta laboro (quan vu devis facar). — Ne vu facis ta laboro (ma altru). — Vu facis ne ta laboro, ma altra tote neutila. — Il esas ne richa, ma tamen ne povra. — To esas ne tote vera (30).  
Forsan = E. perhaps; D. vielleicht; F. peut-tre; I. forse; S. puede ser, quiza.  
L'ideo quan ol expresas tre diferas del ideo di posibleso, e mem la sama frazo povas kontenar la du idei. Ex. : Forsan to esas posibla (31).  
(1) Ma, se tro, plu, min, maxim, minim uzesas izolite, li recevas olu (v.  52).  
(2) On darfas derivar direte, se la senco permisas, adverbo de substantivo, quale ni ja vidis supere : nature, de naturo; persone, de persono; individue, de individuo; sexue, de sexuo. Ma povas divenar necesa od utila uzar la mediaco di adjektivo. Exemple, en ula kazi, vice logike, povas esar utila o necesa dicar logikale o logikoze, por pluprecizigar. Exter ta kazi, esas plu bona derivar direte l'adverbo del substantivo, se la senco permisas, e ne plulongigar l'adverbo sen utileso.  
En Progreso, III, 218, on lektas : Kad bele agar = bela ago, forte kantar = forta kanto, parole promisar = parola promiso, letre respondar = letra respondo? Se no, me ne komprenas. Se yes, on povas (darfas) same dicar : pede irar = peda iro, dome restar = doma resto, jorne laborar = jorna laboro = laboro qua esas jorno, veture promenar = vetura promeno. Sed lor (ma lore) quon signifikas ica expresuri? (E. Ferrand.)  
Respondo. —  Evidente, en la duesma serio de adverbi, la formo adverbala -e vicas (remplasas) prepoziciono tacita : pede = por pedo, dome = en domo, jorne = dum jorno. Pro to on ne povas (darfas) derivar de li nemediate adjektivi. On devas dicar ex. :  promeno en o per veturo . Sed (ma) en l'unesma serio anke parolo, letro povas (darfas) tradukesar per :  per parolo, per letro  .  
(3) Plu expresas augmento di ula quanto (qua restas o konsideresas kom identa a su ipsa); plus (quale la signo matematikal + quan ol tradukas) signifikas adiciono, do generale adjunto di ulo ad altro.  
Segun la principo di unasenceso, ta du radiki devas konservar sua propra senco en sua omna derivaji. Plue havas do la sama senco kam plu; ma ol uzesas izolita quale adverbo nedependanta, kontre ke plu uzesas avan altra vorto, quan ol modifikas : plua a plu multa; e pluo a plu multo. L'unesma vorti esas nur min preciza, pro ke li aplikesas a speco nedefinita o tacita di quanteso, qua esas indikata plu explicite en la expresuri plu multe, plu grande, plu larje, plu alte…, per la vorto adjuntita a plu. Kontree, pluse expresas ne augmento di irga quanto, ma adjunto di ula objekto, qua povas ne esar quantajoo ne konsideresar kom quantajo. Ol tradukas do exakte la vorto F. de plus, en plus, en outre; D. weiter, zudem, sonst; E. moreover. Exempli : On devas pagar plue (plu multe) : on devas pagar pluse (on devas adjuntar altra preco). — Vino e kafeo pagesas pluse to esas : ultre la sumo pagita por la cetero. — Ma vino e kafeo pagesas plue signifikas : plu kare (chere) (kam antee, kam altraloke). — Ho! ico kustas plue (t. e. plu multe). — Me donas ico pluse (po la sama preco) dicos vendisto adjuntante ula bagatelo (Progreso, II, 666.)  
On komparez : me prenis plu multa pomi e : me prenis, pluse, multa pomi.  
(4) Posible, en ta expresuri, equivalas  segun posibleso .  
(5) Proxime de l'adjektivo proxima e prepoziciono proxim. Ta adverbo ya kontenas ideo di proximieso relate la nombro indikata.  
(6) Ne konfundez sate a pasable, od inverse. Pasable (quale lua adjektivo pasabla) indikas ne : quanteso, grado suficanta, ma grado, valoro meza, la minim granda quan on povas aceptar o tolerar : Il esas sat richa por donar jeneroze, ma il esas nur pasable donema.  
(7) Plu, min, sat, tro uzesas sola kun la adjektivi e la adverbi; ma kun la substantivi e la verbi on devas adjuntar a li rispektive : multa o multe : plu multa aquo e min multa vino; tro multa homi; me drinkis sat multe; ne manjez tro multe.  
(8) Tam esas sequata da kam e montras egaleso; tante sequesas da ke e montras granda quanteso o alta grado. Ex. : Il esas tam habila kam tu; — il esis tante habila, ke il ruptis nulo.  
(9) Remarkez, ke la F. vorti que, o devas tradukesar per kande, se li havas la senco di ta adverbo. Ex. : Je l'ai vu la dernire fois que je suis venu. Me vidis lu en la lasta foyo, kande me venis. — Le jour o il mourut, en la dio kande il mortis.  
(10) Lore… lore = ye ul tempo, instanto… ye altra… Ex. : lore il ridas, lore il ploras. France : tantt il rit, tantt il pleure.  
(11) Tre diferas de konseque, nam milfoye ulo venas, eventas seque, ma tote ne konseque altro. Ni evitez pri co imitar Esperantisti. Seque la Franca revoluciono, ma ne konseque, eventis la regno di Napolon.  
(12) Ja ne tote ne equivalas ne ja (quale tote ne ne equivalas ne tote). Ex. : Il ja ne esis kontenta, e nun il ne ja esas kontenta, malgre omno quon ni agis por kontentigar lu.  
(13) Ne konfundez ankore (prezenta, pasinta o mem futura duro) a itere, qua expresas itero (de iterar, rifacar la ago), o a pluse. Ex. : Il kantas ankore (il ne cesis). — Il kantas itere (il cesabis, ma il ri-kantas). — Il kantas un ario pluse (il adjuntas un ario a le kantita). — La F. expresuri : encore un, encore deux e. c. tradukesas : un pluse, du pluse e. c.  
(14) Decido 1626 : Unanime (minus 1 voco) on repulsas vorto nekompozita vice  nultempe .  
 Kontre la adopto di never (VII, 287, v. anke 206) me deziras protestar tre insiste. La vorto kreus multa kolizioni pro la similesoa nevera : vorti tam freque bezonata ne darfas esar tro simila; en telefono ed exter ol on ne povos distingar  il parolas never  e  … nevere  (nam in ne-vere on tre ofte pro kontrasto acentizos ne); e se on pronuncas rapide sen pauzo  ne vere eloquenta  e  never eloquenta , la danjero di misaudo esas tre granda. On darfas naturale formacar la vorto versimila (quo ne esas exakte la sama kozo kam probabla) ma ne-versimila miskomprenesos kom never-simila, e. c.  
Duesme esas  nevera , ke  on  * never uzos l'adjektivo nevera; pro quo on ne dicus exemple :  pro sua nevera asisto en kunsidi il havas nula influo en nia uniono?  Me ne hezitus uzar tala kombini (sua nultempa asisto), nam tala formacuri esas precize un ek la belaji di nia linguo. Anke  la nevereso (nultempeso) di tala eventi  devus esar posibla formacuro.  
Nultempe semblas a me, quale a Sro Couturat, tote suficanta : ol permisas ta lenta ed emfazoza pronunco qua harmonias tante kun la expresenda ideo (Otto Jespersen, en Progreso, VII, 407).  
(15) On devas ne konfundar irgatempe a irgekande. L'unesma esas nur adverbo nedefinita, ma irgekande esas pluse relativa, e konseque unionas du propozicioni : me helpos vu irgatempe; me helpos vu irgekande vu volos. En la lasta exemplo irgatempe ne esus bona, nam, por unionar la du propozicioni : me helpos vu e vu volos, esas necesa adverbo relativa; sen olu la propozicioni esus sen ligo.  
(16) Kom adjektivi di hike, ibe l'Akademio adoptis la formi hik-a, hik-ala e ib-a, ib-ala, pro ke la vorto hike (e ibe) esas adverbo, en qua la finalo -e esas karakteriziva dil adverbo, do deprenebla. Lo sama valoras pri supr-e, infr-e, bald-e, fru-e, hier-e, morg-e e. c., qui omna esas adverbi e genitas l'adjektivi : supr-a, infr-a, fru-a, bald-a, hier-a, morg-a. Altraparte, l'Akademio adoptis ante-e kom adverbo, pro ke ante esas prepoziciono, do primitiva vorto, en qua la finalo e apartenas a la radiko. Lo sama valoras pri kontre, exemple, qua genitas l'adjektivo kontre-a e l'adverbo kontree. (Progreso, V, 555.)  
L'adverbo sempre esas evidente en la e. c. di ca noto e darfas genitar l'adjektivo sempra : fine ilua sempra rezistado tedis ni.  
(17) Videz e komparez la noto 15.  
(18) Ne konfundez ta adverbo a supere = superpozite. Ex. : Esperanto havas sis literi ornata da signo diakritika supere.  
(19) Esas naturala, ke de la proximeso lokala, on iras al proximeso metafizikala pri valoro, qualeso, evaluo, e. c. Ex. : To kustis de ni sisa-dek franki proxime.  
(20) Me pagis a lu cirkume dek franki  : esus nejusta dicar :  Me pagis cirkum dek franki , nam  dek franki  esas la komplemento direta di  pagis , e  cirkume  nur modifikas ol (igante ol min preciza).  
On adoptis cirkum vice cirke kom prepoziciono precize por povar distingar la prepoziciono cirkum de l'adverbo cirkume.  Ni drinkis cirkume dek glasi  (t. e. :  dek glasi cirkume  : dek glasi esas l'objekto direta).  Ni sidis cirkum dek glasi  (o :  cirkum la tablo ) :hike cirkum esas prepoziciono, on ne povas sidar… la glasi o la tablo. Inverse :  Ni drinkis cirkum la tablo , ne  cirkume  quo implikus, ke ni drinkis (preske) la tablo. (Progreso, VII, 479.)  
(21) Kom implikas, ke on esas reale to quon dicas la vorto sequanta l'adverbo : Kom Kristano, on esas Kristano : kom homo, on esas homo; kom rejo, on esas rejo; kom statestro, on esas statestro; kom privato, on esas privato. — Quale implikas nur simileso : quale Kristano = simile a Kristano; quale homo = simile a homo; quale rejo = simile a rejo; quale statestro = simile a statestro; quale privato = simile a privato. Konseque : uzez  quale , se vu povas remplasigar per  simile a… ; uzez  kom  in la cetera kazi.  
(22) Quale on vidas lo, per sua signifiko,  mem  tre diferas de ipsa e de sama, a qui precipue la Franci devas ne konfundar olu.  
(23)  Kelka samideani astonesas, ke on uzas lore ipsa, lore ipse, e questionas, kad ica du vorti havas diversa senci. No, li ne povas havar diversa senci pro ke li esas sama vorti sub du gramatikala formi; li havas nur diversa gramatikal rolo. Segun la sama regulo, qua enuncas, ke participo-adverbo referas la subjekto di la propoziciono, ipse referas sempre la subjekto, e pro to ol esas kelkafoye plu klara kam ipsa. Ex. : La mastro inspektis ipse la domo esas plu klara kam :  ipsa ; nam on povus komprenar : la domo ipsa. (Ipse povas bone tradukar : F. en personne). Cetere esas sempre plu sekura pozar ipsa (o mem ipse apud la vorto, quan ol referas : la mastro ipsa. — Lasta remarko : D. von selbst, F. de soi mme (de lui mme, e. c.) ne tradukesas per ipse, ma per spontane (Progreso, V, 96).  
En la sama loko trovesas la remarkigo sequanta :  La sama konsilo valoras pri omna, quan on esas tentata (segun l'exemplo di F.) pozar dop la verbo, quankam ol referas la subjekto. Ex. : li omna admiris splendida flori, e ne : li admiris omna splendida flori (ube omna referas necese flori). Li admiris omni… ne esus dusenca, ma esus min klara kam li omna admiris… On ne alegez hike, ke l'akuzativo supresas la dusenceso : nam ol ne povus helpar kun la verbo esar : li omna esis brava soldati havas evidente altra senco kam : li esis omna brava soldati, e tamen on ne povus pozar bona soldati en l'akuzativo. Nova pruvo, ke la vortordino esas plu komoda e plu sekura moyeno kam l'akuzativo.  — Pri omna bone memorez ke ol sempre uzesas sen artiklo : omna homi quale : kelka homi, multa homi.  
(24) Ye kom ni expozis la granda difero existanta inter lu e quale. (Videz kom en la adverbi di maniero, e noto 21.)  
(25) Partikulara e aparta (per konsequo, lia adverbi) tre diferas. Partikulara esas la kontreajo di generala od universala. Aparta signifikas quaze separita, izolita, sola. Ex. : aparta parolo (en teatro od en la vivo); aparta konverso (di du o tri personi en plu granda asemblo); prenar ulu aparte (por parolar a lu specale, exter e for la ceteri). Il dormas en aparta chambro (ne en la komuna dormeyo). Li manjis an aparta table (ne an la komuna tablo  table-d'hte ). (Progreso, VI, 154.)  
(26) Precipua = D. hauptschlich, Haupt…; E. principal; I. principale (precipuo); S. principal.  
En Ido, princip-al havas, quale postulas logiko e praktiko, la senco :  relatanta principo . Ka vere ne existas esencal difero inter : questiono precipua e questiono principala? Kad un e sama vorto povus suficar (sen omnasorta desavantaji) por du idei tam diferanta kam ici?  
(27) L'adverbo prefere maxim ofte tradukas : E. rather, D. lieber (haben, wollen), F. plutt, I. piuttosto, qui povas tradukesar anke per plu vere, plu juste, plu bone, plu precize e. c. Ex. : Repozez dum kelka dii, prefere kam durar ta laboro qua ja tante surmenis vu. — Il pruvis, o plu vere (plu justadice) probis pruvar la yusteso di sua revendiki.  
(28) Retroe (komp. troe) trovesas en  Dictionnaire Francais-Ido, p. 463 : reculons (), retroe, e 2 linei plu supre on devas lektar anke retroe por  en reculant , vice retro qua esas imprimeroro.  
(29) Por agnoskar la certa posibleso, ma tote ne por expresar l'ideo di dubo kontenata en forsan, e tante distinta de l'altra, ke nia lingui ipsa dicas equivale : to forsan esas posibla, ma me tre dubas kad il sucesos. (Videz forsan en la adverbi di afirmo, nego o dubo.)  
(30) Remarkez la granda difero inter  tote ne vera  e  ne tote vera . Altr exemplo : ta libro esas tote ne interesanta (nule interesanta); ol esas mem ne tote korekta (ol ne esas tote korekta).  
En Progreso :  Ne  freque renkontresas en l'expresuro  ne nur… ma (anke).  La du parti di ta expresuro devas pozesar singla nemediate avan la parti di frazo quan li relatas, e qui esas quaza alternativi. Ex. :  Ne nur me hungras, ma anke mea kamaradi durstas. (Remarkez ke, kande la verbo esas komuna a la du parti, ol pozesas ye la fino. Do la komenco (en l'unesma exemplo) : Ne nur me hungras… igas previdar en la duesma parto altra verbo kam hungrar.) — Me ne nur hungras, ma anke durstas. — Me deziras ne nur manjar, ma anke drinkar. — Me deziras drinkar ne nur aquo, ma anke vino.  (VII, 484.)  
(31) Eble ebla, ebla eble, e mem : eble eble esas nur nedivinebla stranjaji, per qui Esperanto tradukas nia : forsan posibla, posibla forsan, e forsan posible. La elemento ebl anke en ta linguo esas sufixo, quale en Ido : kredebla, videbla e. c.  
   
Kontenajo Antea Sequanta Indexo
Contents Previous Next Index
Ica pagino modifikesis laste ye 31-ma januaro 1999. This page was last modified on January 31, 1999.
Сайт создан в системе uCoz